مفهوم غیبت:
" غیبت" چنان که از اسمش پیدا
است این است که در غیاب کسی سخنی گویند، منتهی سخنی که عیبی از عیوب او را فاش
سازد، خواه این عیب جسمانی باشد، یا اخلاقی، در اعمال او باشد یا در سخنش، و حتی
در اموری که مربوط به او است مانند لباس، خانه، همسر و فرزندان و مانند اینها.
بنا بر این اگر کسی صفات ظاهر و آشکار
دیگری را بیان کند غیبت نخواهد بود. مگر اینکه قصد مذمت و عیبجویی داشته باشد که
در این صورت حرام است، مثل اینکه در مقام مذمت بگوید آن مرد نابینا، یا کوتاه قد،
یا سیاهرنگ یا کوسه! به این ترتیب ذکر عیوب پنهانی به هر قصد و نیتی که باشد غیبت
و حرام است، و ذکر عیوب آشکار اگر به قصد مذمت باشد آن نیز حرام است، خواه آن را
در مفهوم غیبت وارد بدانیم یا نه.
اینها همه در صورتی است که این صفات
واقعا در طرف باشد، اما اگر صفتی اصلا وجود نداشته باشد داخل در عنوان"
تهمت" خواهد بود که گناه آن به مراتب شدیدتر و سنگینتر است.
یا این که میگوید: این سخنی است که در
حضور او نیز میگویم، در حالی که گفتن آن پیش روی طرف نه تنها از گناه غیبت
نمیکاهد بلکه به خاطر ایذاء، گناه سنگینتری را به بار میآورد.
علاج غیبت و توبه آن:
" غیبت" مانند بسیاری از صفات
ذمیمه تدریجا به صورت یک بیماری روانی در میآید، به گونهای که غیبت کننده از کار
خود لذت میبرد، و از این که پیوسته آبروی این و آن را بریزد احساس رضا و خشنودی
میکند، و این یکی از مراحل بسیار خطرناک اخلاقی است.
اینجا است که غیبت کننده باید قبل از هر
چیز به درمان انگیزههای درونی غیبت که در اعماق روح او است و به این گناه دامن
میزند بپردازد، انگیزههایی همچون" بخل" و" حسد" و"
کینهتوزی" و" عداوت" و" خود برتر بینی".
باید از طریق خودسازی، و تفکر در عواقب
سوء این صفات زشت و نتائج شومی که ببار میآورد، و همچنین از طریق ریاضت نفس این
آلودگیها را از جان و دل بشوید، تا بتواند زبان را از آلودگی به غیبت باز دارد.
سپس در مقام توبه بر آید، و از آنجا که
غیبت جنبه" حق الناس" دارد اگر دسترسی به صاحب غیبت دارد و مشکل تازهای
ایجاد نمیکند، از او عذر خواهی کند، هر چند بصورت سر بسته باشد، مثلا بگوید من
گاهی بر اثر نادانی و بیخبری از شما غیبت کردهام مرا ببخش، و شرح
بیشتری ندهد، مبادا عامل فساد تازهای شود.
و اگر دسترسی به طرف ندارد یا او را
نمیشناسد، یا از دنیا رفته است، برای او استغفار کند، و عمل نیک انجام دهد، شاید
به برکت آن خداوند متعال وی را ببخشد و طرف مقابل را راضی سازد.
منبع تفسیر نمونه -همان آدرس پست قبلی